He ripoata i tukuna i tenei ra e te World Health Organization e whakaatu ana ko te 99% o ngakei te hau te taupori o te aoka nui ake i nga rohe o te kounga o te rangi o WHO, ka whakatuma i to ratau hauora, a ko nga tangata e noho ana i nga taone nui kei te manawa kino i nga matū matūriki pai me te hauota hauota, me nga tangata o nga whenua iti - me nga whenua waenga-moni te nuinga o te hunga e pa ana.
Te tapao ra te pute e hau atu i te 6 000 oire i roto e 117 fenua o te hi‘opoa nei i te huru o te reva, te hoê numera tapaohia.Ko te Manaaki Hauora o te Ao e whakapumau ana i te hiranga o te whakawhäiti i te whakamahinga o te kora matatoka me te whai i etahi atu tikanga hei whakaiti i nga taumata parahanga o te hau.
Te matūriki pai me te hauota hauota
Ko te hauota hauhauora he parahanga i nga taone nui me te kaamata ki te matūriki me te ozone.Ko te whakahoutanga o te 2022 o te Raraunga Raraunga Kounga Rererangi o WHO e whakaatu ana i nga inenga-a-papa o nga hauota hauota hauota (NO2) mo te wa tuatahi.Kei roto hoki i te whakahoutanga te ine i te matūriki matūriki me te diameter rite ki te iti iho ranei i te 10 microns (PM10) ranei 2.5 microns (PM2.5).Ko enei momo parahanga e rua i ahu mai i nga mahi a te tangata e pa ana ki te wera o nga kora matatoka.
Ko te papaaarangi hou o te kounga o te hau te mea whanui rawa atu ki tenei ra e kapi ana i te parahanga hau mata.Tata ki te 2,000 atu nga taone/nohoanga tangata e tuhi ana i nga raraunga aroturuki whenua mo nga matūriki, PM10 me/raneiPM2.5whakaritea ki te whakahou whakamutunga.Ka tohu tenei i te pikinga tata ki te ono-parahi o te maha o nga purongo mai i te whakarewatanga o te putunga raraunga i te tau 2011.
I te wa ano, ko te turanga taunakitanga mo te kino o te parahanga hau ki te tinana o te tangata kua tere te tipu, me nga taunakitanga e kii ana he maha nga parahanga hau ka pa te kino ahakoa i nga taumata iti rawa.
Ko nga matūriki, ina koa ko te PM2.5, ka uru hohonu ki roto i nga ngongo, ka uru ki roto i te toto, ka pa ki nga punaha cardiovascular, cerebrovascular (stroke) me nga punaha manawa.E ai ki nga taunakitanga hou ka pa te matūriki ki etahi atu whekau me etahi atu mate.
Kua whakaatuhia e nga rangahau ko te hauota hauota e pa ana ki nga mate manawa, ina koa te mate huango, ka puta mai he tohu manawa (pēnei i te maremare, te wheehe, te uaua ki te manawa), ki te hohipera me nga haerenga ki nga ruma ohorere.
"Ko te utu nui o te hinu parakao, te haumaru o te kaha me te tere o te tarai i nga wero hauora takirua o te parahanga o te hau me te huringa o te rangi e whakaatu ana i te hiahia tere ki te whakatere i te hanga o te ao iti ake i te whakawhirinaki ki nga wahie parapara," e kii ana te Kaiwhakahaere-Tianara o WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus.
Nga mahi hei whakapai akekounga haume te hauora
Ko wai e karanga ana kia tere, kia kaha ake te mahi ki te mahi i nga tikanga hei whakapai ake i te kounga o te hau.Hei tauira, tango, whakahou ranei me te whakatinana i nga paerewa kounga hau o te motu kia rite ki nga aratohu kounga hau hou o WHO;Te tautoko i te whakawhiti ki te horoi i te kaha o te whare mo te tunu kai, te whakamahana me te rama;Te hanga i nga punaha waka a-iwi me te utu utu nui me te hunga hikoi - me nga whatunga paipaihikara;Te whakatinana i nga whakahekenga waka me nga paerewa whai hua;Te tirotiro me te tiaki i nga waka;Te haumi i roto i nga whare kaha-kaha me te whakaputa hiko;Te whakapai ake i te whakahaerenga ururua ahumahi me te taone nui;Whakaitihia nga mahi agroforestry penei i te tahu para ahuwhenua, te ahi ngahere me te hanga waro.
He raruraru te nuinga o nga taone ki te hauota hauota
I roto i nga whenua 117 e aro turuki ana i te kounga o te hau, ko te 17 ōrau o nga taone i roto i nga whenua utu nui kei te kounga o te hau i raro i nga aratohu kounga hau o WHO mo PM2.5 ranei PM10, ka kii te ripoata.I nga whenua iti - me waenga-moni, iti iho i te 1% o nga taone e tutuki ana i nga paepae i taunakihia e WHO mo te kounga o te hau.
I te ao, ko nga whenua iti - me nga whenua o waenga-moni kei te kaha ake te noho ki nga taumata kino o te matūriki i whakaritea ki te toharite o te ao, engari he rereke nga tauira NO2, e tohu ana he iti ake te rereketanga i waenga i nga whenua teitei - me te iti - me nga whenua-moni.
Me whakapai ake te aroturuki
Ko Uropi me etahi waahanga, ko Amerika Te Taitokerau kei te noho tonu nga rohe me nga raraunga kounga hau tino whanui.Ahakoa kaore ano i te waatea nga inenga PM2.5 i roto i te maha o nga whenua iti - me waenga-moni, kua tino pai ake i waenga i te whakahounga raraunga whakamutunga i te tau 2018 me tenei whakahou, me te 1,500 atu o nga kaainga tangata i enei whenua e aro turuki ana i te kounga o te hau.
Te wa tuku: Akuhata-24-2023